چرا سنجش تراکم استخوان انجام بدهیم؟

استخوان ‌ها؛ ستون‌ های محکم بدن، نقشی حیاتی در تحرک، تعادل و استحکام ما دارند. اما با افزایش سن، تراکم استخوان ‌ها به طور طبیعی کاهش می ‌یابد، که می ‌تواند منجر به بیماری ‌های جدی مانند پوکی استخوان شود. پوکی استخوان، استخوان ‌ها را ضعیف و شکننده می‌کند و خطر شکستگی را به خصوص در ناحیه لگن، ستون فقرات و مچ، به طور قابل توجهی افزایش می‌ دهد.

 خوشبختانه، با انجام یک آزمایش ساده به نام سنجش تراکم استخوان می‌توان از پوکی استخوان و عواقب خطرناک آن پیشگیری کرد. این آزمایش، که به DEXA Scan نیز معروف است، تراکم مواد معدنی استخوان را اندازه‌گیری می‌کند و به شما و پزشک‌تان اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت استخوان‌هایتان می‌ دهد.

3 علت مهم برای انجام سنجش تراکم استخوان

انجام سنجش تراکم استخوان به دلایل مختلفی توصیه می‌شود که در ادامه سه مورد از مهم‌ترین آنها را بیان می‌کنیم:

1. تشخیص زودهنگام پوکی استخوان

پوکی استخوان یک بیماری خاموش است که تا زمانی که منجر به شکستگی نشود، علائم قابل توجهی ایجاد نمی‌کند. با انجام سنجش تراکم، پزشک می‌تواند تراکم استخوانی فرد را ارزیابی کند و احتمال ابتلا به پوکی استخوان را تشخیص دهد. تشخیص زودهنگام پوکی استخوان امکان مداخله به موقع و جلوگیری از پیشرفت بیماری را فراهم می‌سازد.

2. پیشگیری از شکستگی

پوکی استخوان خطر شکستگی را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. با انجام سنجش تراکم، پزشک می‌تواند تراکم استخوانی فرد را ارزیابی کند و خطر شکستگی را در آینده پیش‌بینی نماید. با آگاهی از احتمال شکستگی، فرد می‌تواند اقدامات پیشگیرانه لازم را انجام دهد، از جمله استفاده از محافظ‌های زانو، افزایش فعالیت بدنی و اصلاح رژیم غذایی را می‌توان اشاره کرد.

3. بهبودی سلامت استخوان

با کمک نتایج سنجش تراکم استخوان، پزشک می‌تواند برنامه درمانی مناسبی را برای تقویت استخوان‌ها و بهبود سلامت استخوانی فرد ارائه دهد. این برنامه درمانی ممکن است شامل مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D، انجام تمرینات بدنی منظم و در موارد شدید، مصرف داروهای کاهنده تراکم استخوان باشد. سنجش تراکم یک ابزار تشخیصی مهم برای حفظ سلامت استخوانی و پیشگیری از پوکی استخوان است. با انجام منظم سنجش تراکم استخوان، می‌توانید از سلامت استخوان‌های خود آگاه شوید و در صورت نیاز، اقدامات لازم را برای حفظ سلامت استخوانی و پیشگیری از پوکی استخوان انجام دهید.

چه کسانی باید سنجش تراکم استخوان انجام دهند؟

 اگرچه این روش برای همه افراد قابل توصیه است، اما برخی از گروه‌ها به طور خاص از سنجش تراکم استخوان سود می‌برند‌. پس از یائسگی، کاهش سطح هورمون استروژن منجر به کاهش تراکم استخوانی و افزایش خطر پوکی استخوان می‌شود. انجمن متخصصین زنان و زایمان آمریکا (ACOG) توصیه می‌کند که همه زنان یائسه سنجش تراکم انجام دهند.

 با افزایش سن، تراکم استخوانی در مردان نیز کاهش می‌یابد. انجمن غدد درون ریز آمریکا (Endocrine Society) توصیه می‌کند که همه مردان بالای ۷۰ سال سنجش تراکم استخوان انجام دهند. سابقه خانوادگی پوکی استخوان یکی از عوامل خطر اصلی ابتلا به این بیماری است. اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر شما پوکی استخوان دارد، انجام سنجش تراکم توصیه می‌شود.

 برخی از بیماری‌ها، مانند بیماری سلیاک، آرتریت روماتوئید و نارسایی کلیه، می‌توانند خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش دهند. افراد مبتلا به این بیماری‌ها باید با پزشک خود در مورد سنجش تراکم  مشورت کنند. برخی از داروها، مانند کورتیکواستروئیدها، می‌توانند تراکم استخوانی را کاهش دهند. افراد مصرف‌کننده این داروها باید به طور مرتب سنجش تراکم  انجام دهند.

راهنمای کامل سنجش تراکم استخوان

 قبل از انجام سنجش تراکم، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند و شرایط شما را ارزیابی نموده تا مشخص شود آیا شما کاندید مناسبی برای این روش هستید یا خیر. برای انجام سنجش تراکم استخوان، نیازی به آمادگی خاصی نیست. ممکن است از شما خواسته شود که لباس‌های گشاد و راحت بپوشید و از مصرف غذا و نوشیدنی به مدت 2 ساعت قبل از انجام آزمایش خودداری کنید.

 سنجش تراکم استخوان به دو روش اصلی انجام می‌شود: دستگاه DEXA (جذب سنجی انرژی دوگانه اشعه X) و دستگاه QCT (توموگرافی کامپیوتری کمی). دستگاه DEXA رایج‌ترین روش سنجش تراکم استخوان است که از اشعه X برای اندازه‌گیری تراکم استخوانی در ستون فقرات، لگن و سایر استخوان‌ها استفاده می‌کند.

 دستگاه QCT یک روش دقیق‌تر است که از اشعه X برای ایجاد تصاویر سه بعدی از استخوان‌ها استفاده می‌کند. پس از انجام آزمایش، پزشک نتایج را بررسی می‌کند و تراکم استخوانی شما را با مقادیر استاندارد مقایسه می‌کند. نتایج سنجش تراکم استخوان به صورت T-score و Z-score گزارش می‌شود.

 T-score تراکم استخوانی شما را با میانگین تراکم استخوانی زنان جوان و سالم مقایسه می‌کند، در حالی که Z-score تراکم استخوانی شما را با میانگین تراکم استخوانی افراد هم سن و جنس شما مقایسه می‌کند. بر اساس نتایج سنجش تراکم، پزشک برنامه درمانی مناسبی را برای شما تجویز می‌کند.

سخن پایانی

تراکم استخوان، کلید استخوان‌های سالم و قوی است. با افزایش سن، تراکم استخوان به طور طبیعی کاهش می‌یابد، که می‌تواند منجر به پوکی استخوان و افزایش خطر شکستگی شود. سنجش تراکم استخوان، آزمایشی ساده و بدون درد است که می‌تواند به شما در تشخیص زودهنگام پوکی استخوان و شروع درمان برای جلوگیری از شکستگی استخوان کمک کند. اگر در مورد سلامت استخوان‌های خود نگران هستید، با پزشک خود در مورد انجام سنجش تراکم صحبت کنید. این یک قدم مهم برای محافظت از سلامت خود و پیشگیری از شکستگی استخوان در آینده است.

سوالات متداول

۱. سنجش تراکم استخوان چیست و چرا مهم است؟

سنجش تراکم استخوان، که به آن (جذب سنجی دوگانه پرتو ایکس) نیز گفته می‌شود، آزمایشی است که برای اندازه‌گیری تراکم مواد معدنی در استخوان‌های شما استفاده می‌شود. با افزایش سن، تراکم استخوان به طور طبیعی کاهش می‌یابد. این امر، به ویژه برای زنان بعد از یائسگی و مردان بعد از ۷۰ سالگی، خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. آزمایش سنجش تراکم استخوان می‌تواند به تشخیص پوکی استخوان قبل از ایجاد شکستگی کمک کند.

۲. چه کسانی باید سنجش تراکم استخوان انجام دهند؟

همه زنان بالای ۶۵ سال و همه مردان بالای ۷۰ سال باید سنجش تراکم استخوان انجام دهند. افراد جوان‌تر نیز ممکن است در معرض خطر پوکی استخوان باشند.

۳. سنجش تراکم استخوان چگونه انجام می‌شود؟

آزمایش سنجش تراکم استخوان سریع و بدون درد است. شما روی یک تخت دراز می‌کشید و دستگاه اشعه ایکس با دوز کم از لگن و ستون فقرات شما عکس می‌گیرد. این آزمایش معمولاً حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه طول می‌کشد.