اسکن هسته ای چیست

این نوع اسکن توسط مواد شیمیایی که دارای رادیواکتیو است انجام می شود و در  طی آن مواد شیمیایی را از طریق تزریق وارد بدن می کنند و این مواد حدود چند ساعت طول می کشد که به طور کامل وارد ناحیه مورد نظر شود.

مواد شیمیایی دارای رادیواکتیو، توسط اسکنر قابل شناسایی هستند و ردیابی می شوند که توسط آنها می توان به تشخیص بیماری در نواحی مختلف پرداخت.

در حقیقت در آزمایشات دیگر مانند در سی تی اسکن و ام آر آی هم موادی را وارد بدن فرد می کنند اما در

اسکن هسته ای این مواد شیمیایی به دلیل داشتن مواد رادیواکتیو با نام ردیاب یا رادیونوکلید یا هسته ای شناخته می شوند و به همین دلیل نیز اغلب برای تشخیص دقیق تر از این روش استفاده می شود.

می توان گفت که این مواد رادیواکتیو با ساطع کردن اشعه گاما از خود به تشخیص و اسکن توسط اسکنر کمک می کنند.

در طی انجام اسکن هسته ای، بیمار باید آرام و بی حرکت بر روی تخت دراز بکشد زیرا که هرگونه حرکت ممکن است باعث شود که تصویر تار شود و تصویر دقیق برای تشخیص حاصل نشود وپس از آن مواد مورد نظر از طریق تزریق وریدی وارد بدن فرد می شود و تصویر برداری صورت بگیرد

پس از تزریق مواد، حدود ۳ الی ۴ ساعت زمان لازم است که این موارد در قسمت مورد پخش شده و جذب شود که در طی این مدت زمان فرد می تواند به انجام فعالیت های رومزه خود بپردازد و برای انجام اسکن و تصویر برداری به مرکز اسکن هسته ای باز گردد.

هنگامی که این مواد در قسمت مورد نظر جذب شد، اسکن هسته ای توسط دستگاه اسکن انجام می شود و دستگاه به آرامی در طول بدن فرد حرکت می کند.

لازم به ذکر است که در هنگام انجام اسکن از تمامی نقاط بدن توسط دوربین گاما، تصویر برداری می شود و در طی آن دوربین تقریباً بسیار نزدیک به بدن قرار می گیرد تا تصاویر با کیفیتی بیندازد.

در حقیقت برخی از انواع تومورها و بعضی از نواحی بدن این مواد شیمیایی خاص را به خود جذب می کنند.

به طور کلی تومورها و برخی از نواحی بدن این اشعه ها را جذب می کنند و به همین دلیل در اسکن مشخص شده و قابل شناسایی هستند.

برای مثال اگر مواد رادیواکتیو حاوی ید به صورت وریدی تزریق شود، بافت های غده تیروئید به راحتی این مواد را جذب می کنند. بنابراین می توان تصاویر مناسبی از این غده تهیه کرد تا به تشخیص درستی از بیماری رسید.

همانطور که گفته شد دوز مواد رادیواکتیوی که فرد دریافت می کند بسیار کم است و تقریباً به همان اندازه است که در رادیولوژی ساده دریافت می شود ؛ زیرا مقدار زیاد رادیواکتیو و اشعه رادیواکتیو ممکن است باعث آسیب رساندن و از بین بردن سلول ها شود و به همین منظور برای کاهش آسیب، حداقل ماده رادیو اکتیو استفاده می شود.

همچنین لازم است بدانید که  تقریباً تمام مواد رادیواکتیو ظرف چند روز به طور کامل از بدن خارج می شود.

همچنین لازم است بدانید که در برخی موارد و بسته به شرایط بیمار هنگام تزریق دارو تصویر برداری از ناحیه مورد نظر انجام می شود.

اسکن هسته‌ ای بر خلاف باور عموم، روشی ایمن، بدون درد و مقرون‌به‌صرفه است که مقدار کم تشعشع این روش آسیبی به بدن وارد نمی‌کند. البته انجام این روش برای خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود و انجام آن باید حتماً تحت تجویز پزشک صورت بگیرد.

میزان جذب ردیاب توسط یک عضو یا بافت خاص، ممکن است سطح عملکرد آن را نشان دهد. یک عضو بیمار یا ناسالم، سیگنال متفاوتی نسبت به یک عضو سالم منتشر می‌کند.

نحوه انجام اسکن هسته ای (گاما کمرا)

معمولا عکس‌برداری در یک جلسه انجام می‌شود، اما گاهی ممکن است نیاز به چند جلسه باشد. زمان لازم برای تصویربرداری متفاوت است، اما معمولاً کمتر از یک ساعت است.

بسته به ناحیه‌ای از بدن که اسکن می‌شود، احتمالا روپوش خاصی به شما می‌دهند که بپوشید. قبل از انجام اسکن، مقدار کمی ماده رادیواکتیو به‌صورت تزریقی یا خوراکی به شما داده می‌شود. وقتی اسکن هسته ای شروع می‌شود، روی یک تخت مخصوص دراز می‌کشید.

همان‌طور که مواد رادیواکتیو در سراسر بدن حرکت می‌کند، یک دوربین مخصوص به نام دوربین گاما یا گاما کمرا آنها را ردیابی می‌کند. مواد رادیو اکتیو در اندام مورد بررسی جمع می‌شوند و پرتوهای خاصی به نام اشعه گاما را از خود ساطع می‌کند.

مراقبت های بعد از اسکن هسته ای

پس از پایان اسکن، مواد رادیواکتیو معمولاً در عرض 48 تا 72 ساعت از ادرار یا مدفوع دفع می‌شوند. اگرچه تشعشعات کم است، اما توصیه می‌شود که به مدت 24 ساعت، حداقل سه متر از افرادی که 18 سال یا زیر آن سن دارند یا باردار هستند فاصله بگیرید.

اسکن هسته ای برای تشخیص چه مواردی انجام می شود

سرطان : شناسایی و مرحله‌بندی انواع مختلف سرطان‌ها
مشکلات قلبی عروقی : ارزیابی جریان خون به قلب، شناسایی نواحی آسیب دیده، و ارزیابی کلی عملکرد قلب
اختلالات تیروئید : بررسی ساختار و عملکرد غده تیروئید
سنجش تراکم استخوان : شناسایی ناهنجاری‌های استخوان، عفونت‌ها، شکستگی‌ها، و ارزیابی متابولیسم استخوان
اختلالات ریه‌ای : ارزیابی عملکرد ریه و شناسایی شرایطی مانند لخته خون یا انسداد ریه
اختلالات کبدی : ارزیابی عملکرد کبد، شناسایی مسدودیت‌ها یا ارزیابی ساختار این اعضا
اختلالات کلیوی : ارزیابی عملکرد کلیه و شناسایی ناهنجاری‌ها
اختلالات مغزی : ارزیابی جریان خون، شناسایی تومورها، و مطالعه عملکرد مغز